*Crítica en castellano al final del presente texto (en "mostrar").
Hai na pronuncia de whiplash unha sonoridade que se corresponde bastante literalmente co seu significado ("lategazo"); co siseo, asi mesmo, das arroutadas rítmicas que as baquetas exercen sobre os pratos (tan preponderantes en jazz) e, por metafórica extensión, co fustrigamento ao que o protagonista é sometido no seu tortuoso camiño por ser lembrado.
Unha película desfrutable, e en ocasións de que xeito! (o derradeiro treito, por exemplo), dende a visceralidade que transmiten a vertixe das súas imaxes ou os seus personaxes (xenial Fletcher, o cabronazo interpretadopor J.K. Simmons). Todo un sangue, suor e bágoas,meritorio tamén no feito delograr que o espectador empatice co teórico esgotamento, físico e mental, que debe supoñer o tocar a ese nivel de esixencia e tensión.
Non podo negar que está moi ben feitiña, e que no estrictamente cinematográfico convénceme. E iso é suficientemente importante, supoño.
Porén, na Whiplash subxacen tamén conclusións que arrepían, e, inda que non queda de todo claro se se denuncian ou ensalzan determinados comportamentos, e podendo non selo pretendido por Chazelle (quen di ter sufrido algo semellante ao aquí relatado), pero resultando dito suposto unha carencia atribuíble ao director por non saber comunicar, ou por querer facelo dun xeito deliberadamente ambigüo no que, entendo eu, finalmente outorga, o certo é que persoalmente decántome polo segundo.
Tanto a figura xerárquica (tiránica) do profesor, como a do soberbio arribismo individual do protagonista (rendendo directa pleitesía ao sistema), marchan reforzados por como remata todo: cunha mirada cómplice que parece lexitimar o todo vale pra alcanzar unha meta. Meta que non deixa de ser, dado o seu plantexamento, pura e desprezable vaidade.
Algúns apuntamentos ao respecto que cobran maior senso após o devandito final:
-Andrew (Miles Teller) é coitado. Incapaz de ollar pra os ollos da rapaza que lle despacha os flocos de millo á entrada dos cines. Só a partires do intre no que Fletcher o chama pra tocar na súa banda (ascende na escala) é quen, conseguíndoo, de invitala saír. Vén dicirse que os triunfos (recoñecementos) materiais definen a importancia do individuo en sociedade; fano forte e seguro. Tanto como pra comezar a aspirar, por exemplo, a unha rapaza fermosa.
- A esa mesma rapaza (unha accesoria Melissa Benoit), Andrew, xa sobrado de confianza, ha espetarlle que o mellor sería deixar a relación por mor das súas expectativas de futuro (acadar triunfos), as cales o alonxarían dela ata o punto de amolala e repercutir na relación; onde ela, en verbas do rapaz, carece de ambición e rematará por acomodarse na mediocridade.
Afastarse dela será doloroso, mais un peaxe necesario no seu imparable camiño ao recoñecemento.
- Nun xantar familiar ignorarasea Andrew (de xeito inxusto) mentres se loan os méritos deportivos de seus curmáns. Andrew, indignado e altivo, ridiculizaraos por xogar en Terceira, e nin sequera en Segunda ou Primeira. Seica é o feito de non estar en Primeira (non ser verdadeiros triunfadores), o que, finalmente, importa, e non como se ningunea a alguén que pretende adicarse á arte nunha sociedade que tende a desprezar, ou non apostar como debera, pola cultura, e si por potenciar ao extremo ao deportista como modelo a seguir.
- Amósase ao conxunto dos músicos, por imperativo, coma individuos sen voz, sumisos e totalmente faltos de compañeirismo; onde cada un mira por si e está disposto a pisotear ao da súa beira.
-Fletcher, o intransixente profesor, é alguén pra o que o fin xustifica os medios: humilla sistematicamente aos seus pupilos pra forzalos a que den o máximo. Un dos seus ex-alumnos, marcado psicoloxicamente, quitarase a vida. Ditas prácticas levarano finalmente a ser despedido, pero:
- Pese a ser afastado coma profesor, formará unha banda pola súa conta. Unha coa que logrará o seu obsesivo propósito: descubrir a un "novo Charlie Parker": Andrew.
Obsesión poupable, xa dende un comezo, en detalles coma o seu interese polos estudos que os proxenitores destes rapaces poidan ter, analizando un teórico potencial do alumno respectodo prestixio individual dos pais dentro da sociedade. Do que se entende un desprezo aos teóricos don ninguéns.
Por crer que todo iso é dalgunha maneira xustificado, é polo que non podería afirmar que Whiplash rematou por gustarme tanto como quixera.
Alén do anterior,e xa pra rematar, dicir que non é a primeira vez que no cine vemos vencellar ao estudo musical cunhaférrea disciplina (aquí mesmo comentei vai un tempo A pianista), mais coido de xustiza que non convén asociar necesariamen unha cousa coa outra.
CRÍTICA EN CASTELLANO:
Hay en la pronunciación de whiplash una sonoridad que se corresponde bastante literalmente con su significado (“latigazo”); con el siseo de las embestidas rítmicas que las baquetas ejercen sobre los platos (tan preponderantes en jazz) y, por metafórica extensión, con el hostigamiento al que se ve sometido el protagonista en su tortuoso camino por ser recordado.
Una película disfrutable, y a veces de qué modo (todo el tramo final), desde la visceralidad que transmiten sus vertiginosas imágenes y sus personajes(genial Fletcher, el cabronazo interpretado por J.K. Simmons). Todo un sangre, sudor y lágrimas, meritorio también por el hecho de conseguir que el espectador empatice con el teórico agotamiento, físico y mental, que debe suponer el tocar a ese nivel de exigencia y tensión.
Así que no puedo negar que está muy bien hechita y que, en lo estrictamente cinematográfico, me convence. Supongo que esto es suficientemente importante.
Sin embargo, en Whiplash subyacen también conclusiones que estremecen, y, aunque aparenta no quedar del todo claro si se denuncian o ensalzan determinados comportamientos, y pudiendo no ser lo pretendido por Chazelle (que dice haber sufrido algo parecido a lo aquí relatado), pero resultando ese supuesto una carencia atribuible al propio director por no saber comunicar, o por querer hacerlo de una forma deliberadamente ambigüa en la que, entiendo yo, finalmente otorga, lo cierto es que personalmente me decanto por lo segundo.
Tanto la figura jerárquica (tiránica) del profesor, como la del soberbio arribismo individual del protagonista (rindiendo directa pleitesía al sistema), salen reforzados por como termina la película: con una mirada cómplice que parece legitimar el todo vale para alcanzar una meta. Meta que no deja de ser, dado su planteamiento, pura y detestable vanidad.
Algunos apuntes al respecto que cobran mayor sentido después del mencionado final:
- Andrew (Miles Teller) es apocado. Incapaz de mirar a los ojos de la chica que le despacha las palomitas a la entrada de los cines. Sólo a partir del día que Fletcher lo llama para tocar en su banda (asciende en la escala) se atreve, consiguiéndolo, a invitarla a salir. Viene a decirse algo así como que los triunfos (reconocimientos) materiales definen la importancia del indivíduo en sociedad; lo hacen fuerte y seguro. Tanto como para comenzar a poder aspirar, por ejemplo, a una muchacha bonita.
- A esa misma chica (una accesoria Melissa Benoit), Andrew, ya sobrado de confianza, ha espetarle que lo mejor sería dejar la relación porque sus expectativas de futuro (triunfar como músico) lo alejarán de ella y esto la molestará hasta repercutir en la relación; donde ella, en palabras del protagonista, carece de ambiciones y se acomodará en la mediocridad.
Perderla será doloroso, pero un peaje necesario en su imparable camino al reconociento.
- En una comida familiar se ignorará a Andrew (de forma injusta) mientras se alaban los méritos deportivos de sus primos. Andrew, indignado y altivo, los ridiculizará por jugar en tercera división, y ni siquiera en Segunda o Primera. Parece ser que es el hecho de no estar en Primera (no ser verdaderamente triunfadores), lo que, en última instancia, importa, y no cómo se menosprecia a alguien que pretende dedicarse al arte en una sociedad que tiende a despreciar, o no apostar como debiera, por la cultura, y sí por potenciar al extremo al deportista como modelo a seguir.
- Se muestra al conjunto de los músicos, por imperativo, como indivíduos sin voz, sumisos y totalmente faltos de compañerismo, donde cada uno mira por sí y está dispuesto a pisotear al de su lado.
- Fletcher, el intransigente profesor, es alguien para el que el fin justifica los medios: humilla sistemáticamente a sus pupilos para forzarlos a que den el máximo. Un de sus ex-alumnos, marcado psicológicamente, se quitará la vida. Dichas prácticas lo llevarán finalmente a ser despedido, pero:
- Pese a ser apartado como profesor, formará una banda por su cuenta. Una con la que logrará su obsesivo propósito: descubrir a un nuevo "Charlie Parker": Andrew.
Obsesión palpable, ya desde un principo, en detalles como su interés por los estudios que los progenitores de estos chavales puedan tener, analizando un teórico potencial del alumno respecto del prestigio individual de los padres dentro de la sociedad. De lo que se entiende cierto desprecio para los teóricos don nadie.
Por creer que todo esto es de alguna manera justificado, es por lo que no podría afirmar que Whiplash ha terminado por gustarme tanto como quisiera.
Al margen de lo anterior, y ya para terminar, decir que no es la primera vez que en el cine vemos asociar el estudio musical con una férrea disciplina (aquí mismo comenté hace un tiempo La pianista), mas creo de justicia no asociar necesariamente una cosa con la otra.